Υπάρχει μια παγίδα που μας έστησαν όταν ήμασταν μικρά παιδιά. Η παγίδα είναι μια ιδέα τόσο βαθιά ριζωμένη μέσα μας, που αποτελεί μέρος της κουλτούρας μας, άμεσα και έμμεσα.
«Aξίζει μόνο ό,τι ... επιτυγχάνεται με κόπο»
Ο καθένας αντιλαμβάνεται από την εμπειρία του ότι στην πραγματικότητα, αυτό δεν είναι σωστό, αλλά όλοι χτίζουμε τη ζωή μας σαν να ήταν μια αδιαμφισβήτητη αλήθεια. Αυτό το σκεπτικό ταιριάζει με ένα κλινικό σύνδρομο το οποίο έχω ονομάσει «το σύνδρομο των στενών παπουτσιών».
Ένας άντρας μπαίνει σ’ ένα κατάστημα υποδημάτων, κι ένας ευγενικός υπάλληλος τον πλησιάζει. «Τι θα θέλατε, παρακαλώ;»
«Θα ήθελα ένα ζευγάρι μαύρα παπούτσια, σαν εκείνα στη βιτρίνα»
«Βεβαίως. Τι νούμερο φοράτε; Για να δω… Σαράντα ένα;»
«Όχι, θέλω τριάντα εννιά, παρακαλώ» «Συγγνώμη κύριε. Πάνε είκοσι χρόνια που κάνω αυτή τη δουλειά. Το νούμερό σας είναι μάλλον σαράντα ή σαράντα ένα».
«Ό,τι και να λέτε, εγώ θέλω το τριάντα εννιά». Ο πωλητής έκπληκτος, αλλά συμβιβασμένος του φέρνει τα παπούτσια. Ο πελάτης με μορφασμούς πόνου τα φοράει και κάνει μερικά βήματα πάνω στο χαλί, με μεγάλη δυσκολία.
«Ωραία, θα τα πάρω, και μάλιστα θα τα φορέσω τώρα».
Ο πελάτης βγαίνει από το κατάστημα και περπατάει ως τη δουλειά του. Είναι υπάλληλος τραπέζης. Στις τέσσερις το απόγευμα, ύστερα από έξι ώρες και βάλε όρθιος μέσα σ’ εκείνα τα παπούτσια, το πρόσωπό του είναι παραμορφωμένο, τα μάτια του κατακόκκινα και τα δάκρυα τρέχουν ποτάμι από τα μάτια του. Ο συνάδελφος στο διπλανό ταμείο τον παρακολουθεί όλο το απόγευμα και ανησυχεί. «Μα τι έχεις; Δεν αισθάνεσαι καλά;»
«Μην ανησυχείς, είναι τα παπούτσια. Με σφίγγουν»
«Γιατί; Βράχηκαν;»
«Όχι, είναι δύο νούμερα μικρότερα από αυτά που φοράω»
«Δεν σε καταλαβαίνω. Δεν σε πονάνε τα πόδια σου;»
«Με έχουν πεθάνει στον πόνο»
«Ε, τότε;»
«Θα σου εξηγήσω» λέει, ξεροκαταπίνοντας.
«Εγώ στη ζωή μου δεν έχω μεγάλες απολαύσεις. Στην πραγματικότητα, τον τελευταίο καιρό οι ευχάριστες στιγμές μου είναι ελάχιστες».
«Και λοιπόν;»
«Με αυτά τα παπούτσια υποφέρω. Πονάω φρικτά, είναι αλήθεια… Όμως, σε λίγες ώρες, όταν θα φτάσω σπίτι μου και θα τα βγάλω… φαντάζεσαι τι ηδονή θα νιώσω; Απόλαυση, αδερφέ μου, απόλαυση!»
Σε γενικές γραμμές αυτή είναι η αγωγή που παίρνουμε στην εκπαίδευσή μας. Μπορεί η ιστορία να παρουσιάζει τα πράγματα κάπως ακραία, ωστόσο αξίζει τον κόπο να δοκιμάσεις σαν να ήταν κοστούμι – για να δεις αν σου πάει –την παρακάτω άποψη: «Δεν υπάρχει τίποτα αληθινά πολύτιμο που μπορεί να αποκτηθεί με το στανιό. Το ζόρι κράτα το για τη δυσκοιλιότητα».
Χόρχε Μπουκάι, «Να σου πω μια ιστορία»